คันฉ่องส่องไทย คณะราษฎรเสรีไทย บทที่ 2: ประชาธิปไตยแบบไทย – กับดักทางการเมือง

บทที่ 2: ประชาธิปไตยแบบไทย – กับดักทางการเมือง

ก่อนจะพิจารณาปัญหาและข้อจำกัดของประชาธิปไตยในประเทศไทย เราต้องเริ่มต้นด้วยการทำความเข้าใจว่า "ประชาธิปไตยที่แท้จริง" หมายถึงอะไร ประชาธิปไตยไม่ได้หมายถึงแค่การมีการเลือกตั้ง หรือการมีกลไกทางการเมืองที่ดูเหมือนโปร่งใสเท่านั้น แต่ประชาธิปไตยแท้จริงต้องยึดหลักเกณฑ์สำคัญดังนี้:

• อำนาจอธิปไตยเป็นของประชาชน: ประชาธิปไตยต้องเริ่มต้นจากความเชื่อว่าประชาชนทุกคนมีสิทธิ์เท่าเทียมกันในการกำหนดทิศทางของประเทศ.
• การมีส่วนร่วมของประชาชน: ประชาธิปไตยที่แท้จริงต้องส่งเสริมให้ประชาชนมีส่วนร่วมในกระบวนการตัดสินใจ ทั้งในระดับท้องถิ่นและระดับชาติ.
• ความโปร่งใสและการตรวจสอบได้: ระบบการเมืองและการบริหารงานของรัฐต้องมีความโปร่งใส และเปิดโอกาสให้ประชาชนตรวจสอบการใช้อำนาจ.
• สิทธิมนุษยชนและเสรีภาพ: ประชาธิปไตยต้องคุ้มครองสิทธิมนุษยชนขั้นพื้นฐาน เช่น เสรีภาพในการแสดงความคิดเห็น การชุมนุม และการนับถือศาสนา.
• การคานอำนาจและความรับผิดชอบ: อำนาจบริหาร นิติบัญญัติ และตุลาการต้องแยกจากกัน และมีระบบคานอำนาจที่ทำให้ผู้ใช้อำนาจต้องรับผิดชอบต่อการกระทำของตน.
• ความเท่าเทียมทางเศรษฐกิจและสังคม: ประชาธิปไตยที่แท้จริงต้องลดความเหลื่อมล้ำ และสร้างโอกาสที่เท่าเทียมให้กับประชาชนทุกกลุ่ม.

เมื่อประชาชนเข้าใจหลักการเหล่านี้อย่างถ่องแท้ ก็จะสามารถประเมินได้ว่าระบบการปกครองในปัจจุบันสอดคล้องกับประชาธิปไตยที่แท้จริงหรือไม่

ประชาธิปไตยแบบไทย: ความคลุมเครือและข้อจำกัด

ในประเทศไทย คำว่า "ประชาธิปไตย" มักถูกใช้ในบริบทที่บิดเบือนหรือจำกัดนิยาม ทำให้ประชาชนเข้าใจว่าการมีการเลือกตั้งเท่ากับประชาธิปไตย ทั้งที่ในความเป็นจริง ระบบการปกครองของไทยยังขาดองค์ประกอบหลายประการที่สอดคล้องกับประชาธิปไตยที่แท้จริง การเมืองไทยยังเต็มไปด้วยระบบอุปถัมภ์ ความเหลื่อมล้ำทางอำนาจ และการครอบงำโดยกลุ่มชนชั้นนำ

ประชาธิปไตยแบบอุปถัมภ์: กับดักที่ไม่หลุดพ้น

ระบบอุปถัมภ์ในประเทศไทยไม่ได้เป็นเพียงวัฒนธรรม แต่ยังฝังลึกในโครงสร้างการปกครอง ทำให้ประชาธิปไตยแบบไทยถูกครอบงำโดยความสัมพันธ์เชิงอุปถัมภ์ระหว่างผู้นำและประชาชน การสนับสนุนผู้นำทางการเมืองมักไม่ได้มาจากการเชื่อมั่นในนโยบายหรือวิสัยทัศน์ แต่เป็นผลจากการรับผลประโยชน์ เช่น การกระจายงบประมาณแบบเลือกปฏิบัติ หรือการให้ผลประโยชน์ในรูปแบบอื่น ๆ

การเลือกตั้ง: กระบวนการที่ยังไม่สมบูรณ์

แม้ว่าการเลือกตั้งจะเป็นสัญลักษณ์ของประชาธิปไตย แต่การเลือกตั้งในประเทศไทยยังเผชิญกับความท้าทายมากมาย เช่น:

• การซื้อเสียงและการใช้เงินในการเลือกตั้งที่สูงเกินจริง.
• การครอบงำของข้อมูลที่ไม่เป็นธรรมผ่านสื่อหรือกลไกของรัฐ.
• การแทรกแซงของกลุ่มอำนาจพิเศษในการกำหนดผลลัพธ์ของการเลือกตั้ง.

การตรวจสอบและคานอำนาจที่ไม่สมดุล

ในระบบประชาธิปไตยที่แท้จริง การตรวจสอบและคานอำนาจเป็นกลไกสำคัญที่ช่วยให้ระบบการปกครองโปร่งใสและยุติธรรม แต่ในประเทศไทย การตรวจสอบอำนาจมักถูกแทรกแซงโดยกลุ่มผลประโยชน์ หรือถูกลดบทบาทให้เป็นเพียงพิธีกรรม ระบบตุลาการที่ควรเป็นกลางในการตัดสินปัญหาทางการเมืองกลับถูกมองว่าเป็นเครื่องมือของบางกลุ่มที่ต้องการรักษาสถานะเดิม

วิสัยทัศน์ของประชาธิปไตยที่แท้จริงสำหรับประเทศไทย

เพื่อสร้างประชาธิปไตยที่แท้จริงและยั่งยืนในประเทศไทย เราจำเป็นต้องก้าวข้ามระบบการเมืองแบบเก่าและมุ่งเน้นไปที่การสร้างระบบที่โปร่งใส ยุติธรรม และครอบคลุม แนวทางสำคัญคือ:

• การศึกษาและปลูกฝังประชาธิปไตยตั้งแต่ระดับรากฐาน: สร้างความตระหนักรู้เกี่ยวกับสิทธิเสรีภาพและหน้าที่ของพลเมือง.
• การปฏิรูประบบเลือกตั้ง: ลดการซื้อเสียงและปรับปรุงกฎระเบียบที่เอื้อต่อการเลือกตั้งที่โปร่งใส.
• การเสริมสร้างกลไกคานอำนาจ: ให้กลไกตรวจสอบมีอำนาจแท้จริงในการควบคุมอำนาจรัฐ.
• การส่งเสริมความเท่าเทียมทางเศรษฐกิจและสังคม: ลดช่องว่างความเหลื่อมล้ำที่เป็นรากเหง้าของความขัดแย้ง.

สรุป

ประชาธิปไตยในประเทศไทยยังคงเผชิญกับความท้าทายเชิงโครงสร้างและวัฒนธรรม แต่การเปลี่ยนแปลงเป็นไปได้ หากประชาชนทุกคนมีความเข้าใจที่ชัดเจนเกี่ยวกับประชาธิปไตยที่แท้จริง และพร้อมร่วมมือกันเพื่อสร้างระบบที่ยุติธรรมและโปร่งใสให้เกิดขึ้น